Niet BIJ jezelf komen maar IN jezelf zijn! In het zijn zit alles van jou. Als je daar niet bent, vind je jezelf nooit.
Antoine van Staveren (1968) is oprichter van het EszenzZ Centre in Amsterdam. Dit is het eerste en enige integrale gezondheidscentrum in Nederland voor hooggevoeligheid (HSP), bewustwording en persoonlijke ontwikkeling. Het is onderdeel van EszenzZ, instituut voor advisering, training en begeleiding in de integrale gezondheidszorg. Na de opening in mei 2006, werken hier gemiddeld 15 tot 20 psychologen, therapeuten en begeleiders. Antoine onderscheidt zich door zijn unieke visie en aanpak op het gebied van hooggevoeligheid. Deze heeft hij ook beschreven in zijn boek, bewust-er-zijn met hooggevoeligheid. Inmiddels heeft Antoine vanuit zijn praktijk meer dan 7000 gesprekken met cliënten gehad.
Reden genoeg om eens kennis te maken met deze HSP professional van het eerste uur. Op een zonnige dinsdagochtend in februari, reed ik naar de praktijk in Amsterdam-Noord en sprak daar met deze inspirerende man.
Sinds wanneer weet jij dat je HSP bent en hoe ben je daar achter gekomen?
Dat was ergens in 2003 toen ik het boek van Elain Aron de ‘Highly Sensitive Person’ las. Al lezende dacht ik ‘dit boek gaat over mij’. Er vielen een hoop puzzelstukjes voor mij op hun plek.
Ik denk dat mijn vroegste herinnering, wat met een hooggevoelige last te maken kon hebben, het moment was dat ik als kind mijn zondagse kleren aan moest. Daar hoorde ook een deels wollen broek bij, die ik natuurlijk vreselijk vond prikken. Zelfs na het aanbrengen van een voering bleef ik wit wegtrekken. Maar alle herinneringen van vroeger tezamen kon ik na het lezen van het boek van Aron veel beter plaatsen. Er waren dus meer mensen zoals ik!
'Clown'
Ik ben in Brabant opgegroeid als enig kind van gescheiden ouders en herinner mij dat ik altijd goed op mijzelf kon zijn. Mijn moeder gaf mij vroeger thuis de ruimte die ik nodig had om mezelf te kunnen zijn. Ik vermoed dat zij ook hooggevoelig was, van mijn vader weet ik het niet aangezien hij vroeg uit mijn leven verdween. Als ik toen had geweten dat ik hooggevoelig was had ik wellicht meer uiting durven geven aan wat er in mij zit. Ik zou misschien minder bang zijn geweest en meer voor mijzelf zijn opgekomen. Ik was destijds meer een ‘wegloper’ als het spannend werd. Op de MAVO hield ik mij staande door altijd een beetje de ‘clown’ uit te hangen. Door deze rol aan te meten heb ik mij op school altijd redelijk staande kunnen houden en hoorde ik erbij. Ik was in die tijd vooral bezig met anderen en wat zij mogelijk over mij dachten. Ik zocht mijzelf in de mening van anderen. Zelf kwam ik altijd op de tweede plaats. Mezelf buiten mijzelf vinden…… Nooit gelukt.
Aziatische kunst
Tegenwoordig ervaar ik gelukkig nog weinig lasten van mijn hooggevoeligheid. Door het ervaren van twee flinke burn-outs heb ik inmiddels wel geleerd goed naar mijn gevoel te luisteren. Mijn valkuil is dat ik veel dingen erg leuk vind om te doen. Ik heb bijvoorbeeld ruim twee jaar geleden een winkel in Aziatische kunst geopend. Puur omdat ik dit erg leuk vind. Iets leuk vinden en je daar vervolgens helemaal in verliezen is iets dat je bij veel HSPers terugziet. Zo ook bij mij in het verleden. Opgaan in positieve prikkels (HSS) en de negatieve proberen te vermijden. Dat is denk ik ook de reden dat veel HSPers verslavingsgevoelig zijn.
Als je eenmaal iets hebt ontdekt dat voor jou fijn is om te doen en goed voelt om uiting aan te geven, komt de uitdaging om hier met de juiste intensiteit mee om te gaan. Inmiddels zeg ik steeds vaker nee, of eigenlijk zeg ik meer ja. Tegen mezelf dan. Ik probeer echt alleen de dingen te doen die ik echt leuk vind en goed voelen in elke vezel van mijn wezen. Ik krijg bijvoorbeeld meerdere verzoeken voor interviews maar het merendeel van deze verzoeken wijs ik af. Voorheen zou ik overal ja op zeggen, maar dat voelt niet meer goed omdat mijn eigen innerlijke ruimte als een heilige grond is. Als die wordt vervuild door mijn ‘verkeerde’ keuzes, zijn de vruchten niet gezond. Daar heeft niemand wat aan.
Een van de grootste talenten van de HSPer in zijn algemeenheid vind ik het doorzien en weten wat nodig is in een bepaalde situatie. Er ontstaat als het ware een ‘beeldgevoel’ en een ‘weten’, dit is het! Een HSPer weet dus al vaak gelijk hoe iets eruit moet zien. Het moet zich vervolgens alleen nog verder manifesteren. Bijvoorbeeld bij de aankoop van een huis al gelijk het eindplaatje zien terwijl er eerst nog wel het een en ander moet worden verbouwd en geklust. Bij cliënten zie ik hierdoor vaak al snel wat er bij iemand nodig is.
Op een gegeven moment heb jij het roer omgegooid en je baan in loondienst vaarwel gezegd.
Dat klopt, ik werkte in een hifi winkel. Vanuit een achtergrond in slagwerk op het conservatorium was ik altijd al geïnteresseerd in muziek en geluid. Dit stond voor mij voor emotie en kon ik ook als zodanig goed verkopen. Mijn werkgever gaf mij veel ruimte zodat ik zelfs op de drukke zaterdagen vrij kreeg om mijn opleiding tot hypnotherapeut te volgen. Op een gegeven moment stopte hij echter met de winkel en toen werd ik gedwongen tot ander werk waar er voor mij geen lol meer aan was. Dit heeft nog een paar jaar geduurd voordat ik uiteindelijk stopte met werken. Ik heb toen uiteindelijk bijna een jaar niets gedaan, behalve zelfontwikkeling.
Golfje in de Oceaan
Zoekend naar het antwoord op ‘wie ben ik’ begon ik bij de bijbel. Ik herinner mij nog een gezicht op tv, van een jonge vrouw op een EO dag, die er heel erg blij uitzag. Ik dacht toen nog dat als je Jezus had gevonden je blijkbaar zo ‘blij’ zou worden. Dat wilde ik ook! Ik heb de bijbel vervolgens van voor naar achteren gelezen maar helaas zonder daar ‘blij’ van te worden…
Ik vertrok vele jaren later naar India om mij te laten inspireren door verschillende spirituele leraren en stromingen zoals het Boeddhisme en de Advaita.
Tijdens de zoektocht naar mijzelf heb ik veel geleerd. Het bewustwordingsproces lijkt alsof je als persoon steeds verder aan het ‘afpellen’ bent totdat je uiteindelijk bij het ‘midden’ komt. Daar ben je niets meer en tegelijkertijd ook weer alles. Dit proces gaat vaak heel geleidelijk en zorgt bij tijd en wijle ook voor veel pijn. Uiteindelijk zag ik steeds meer in dat ik niet het golfje was in de oceaan maar de oceaan zelf. Dit inzicht zorgde bij mij voor een soort van bevrijding. Begrippen als spijt en trots verloren bijvoorbeeld voor mij hun waarde. Wat ik hier uiteindelijk heb ervaren probeer ik te vertalen naar mijn ‘werk’ met hoogsensitieve mensen.
Weten wat je ‘hoort’ te doen
Na deze ontdekkingsreis begon ik bij terugkomst in Nederland als hypnotherapeut. Ik huurde toen een ruimte in het huidige pand. Toen de eigenaar van het toenmalige centrum ermee stopte stonden 32 cliënten en ik plotseling op straat. Ik kon gelukkig mijn praktijkruimte wel blijven huren maar dan moest ik wel ineens per maand huren in plaats van per uur. De manager van het pand vroeg me uiteindelijk of ik niet zelf een centrum wilde opzetten. Ik realiseerde me dat dit een kans was die ik wilde aangrijpen. Nu kon ik een integraal HSP centrum onder 1 dak aanbieden. Zonder wachttijd en met veel kwaliteit. Uiteraard had mijn ‘mind’ ook volop zijn twijfels en draaide overuren, het zou natuurlijk helemaal mis kunnen gaan en rampdenken leek een hobby te zijn geworden. Het ergste dat er kon gebeuren was dat ik mijn geïnvesteerde spaargeld zou verliezen doordat ik geen therapeuten en cliënten zou vinden. Deze angst werd echter al snel overschaduwd door een sterk innerlijk ‘weten’ dat ik dit gewoon hoorde te doen. Vanaf de eerste dag bleef de telefoon steeds gaan en wisten mensen mij ineens te vinden. Na de eerste 6 maanden draaide ik zelfs al winst! Als je iets doet dat je ‘hoort’ te doen gaat het als vanzelf. Je trekt dan de mensen en de middelen aan om je ‘doel’ te realiseren. Maar eerst moest ik de angst overstijgen om dit te doen. Deze keuze om een centrum te beginnen was de grootste drempel in mijn leven. Gelukkig had ik de moed om het te doen. Latere drempels waren daardoor niet meer zo hoog. Tegenwoordig is de angst voor dit soort situaties weg.
Na het oprichten van een succesvolle praktijk heb je je uiteindelijk toegelegd op het schrijven van een boek. Welk doel had je hier mee voor ogen?
In eerste instantie voelde ik de behoefte om mijn visie op hooggevoeligheid vast te leggen. Ik worstelde tevens al een tijd met de 23 vragen van Aron die uitsluitsel zouden moeten geven over of iemand hooggevoelig is. Deze vragen waren heel erg gericht op het ervaren van de lasten van hooggevoeligheid. Zodra je als HSPer beter kan omgaan met hooggevoeligheid, scoor je vervolgens lager op deze test. Ik merkte dat ik na verloop van tijd eigenlijk geen lasten meer scoorde op de test. Was ik dan ineens geen HSPer meer? Hierdoor had ik vrij snel het idee om met psychologen en andere collega’s een betere test te ontwikkelen die ook rekening houdt met HSPers die weinig last ervaren van hun hooggevoeligheid, maar waar de mogelijkheden tot het tot uiting gaan brengen (de kracht) van het hooggevoelig-zijn op de voorgrond speelt. Uiteindelijk heeft dit geleid tot het boek ‘Bewust-er-zijn met hooggevoeligheid’. Dit was echter wel een proces van enkele jaren waarbij ik nog heel erg zoekende was naar de juiste vorm van het boek.
Inmiddels zijn er duizenden exemplaren verkocht en krijg ik nog regelmatig berichten van lezers die zeggen dat dit boek hun leven blijvend heeft veranderd. Hier is het mij uiteindelijk om te doen! Ik gun het anderen zo.
Momenteel zijn er volgens schatting zo’n 1,7 miljoen volwassen HSPers. Is er wat jou betreft voor deze groep voldoende erkenning, bekendheid en hulp beschikbaar?
Enerzijds is er in de jaren meer herkenning en erkenning ontstaan. We hebben doorverwijzingen van huisartsen, klinieken en soms zelfs ziekenhuizen naar ons gezondheidscentrum. Anderzijds is er tegenwoordig ook een wildgroei aan verschillende percepties op het gebied van het behandelen van de HSPer ontstaan. Van bepaalde wondersprays, ingestraalde amuletten tot aan reguliere GGZ trajecten toe wordt vaak gesuggereerd dat iets van buiten het zelf, de persoon kan helpen meer jezelf te worden. Ik heb hier wel eens moeite mee. Het behandelen betreft geen ‘foefjes’, maar veelal een echte identiteitsverandering als basis die nodig is om goed te kunnen functioneren. Ook het leren afsluiten of ‘blocken’ van de lasten uit de buitenwereld voor HSPers strookt totaal niet met mijn visie en aanpak. Voor mij staat ‘binnenste buiten leven’ altijd centraal, in plaats van ‘buitenste binnen’ leven. Dat is verkrampt leven, ingedrukt voelen. We moeten leren zijn (bewust er zijn!) wie we oorspronkelijk bedoeld zijn te zijn. Iedereen komt op deze wereld uit de levensfabriek met een ‘starterspakket’. Hier raken we vervolgens langzaam het contact mee kwijt. Dan kan het mis gaan. We raken doelloos en weten niet meer waar we ons zelf moeten zoeken. Ik vind het belangrijk om mensen de ervaring te geven om uit zichzelf te leven en in de wereld te staan. Niet BIJ jezelf komen maar IN jezelf zijn! In het zijn zit alles van jou. Als je daar niet bent, vind je jezelf nooit.
Welke tips en adviezen zou je andere HSP professionals zoals mij willen meegeven?
Het belang van goed leren luisteren naar je cliënt. Juist in die stilte gebeurt het. Het is als coach/therapeut heel makkelijk om voor de ander te gaan invullen door innerlijke conclusies te trekken. Ik heb inmiddels geleerd mijn vragen veel beter uit te balanceren. Ik heb vaak heel snel het inzicht dat ik ‘weet’ wat iemand nodig heeft. Vanuit mijn ervaring weet ik ook dat er ook een kans is dat ik er helemaal naast zit. De uitdaging zit hem dus in het goed leren luisteren, niet in te vullen en geduld hebben, want veranderingen zijn ook gebonden aan de wet van de geleidelijkheid, hoe graag we ook willen dat de ander zich snel beter gaat voelen.
Binnenkort ga ik naar Esther Bergsma. Zij is vorig jaar verkozen tot HSP professional van het jaar. Zij onderscheidt zich door haar eigen wetenschappelijk onderzoek naar Hooggevoeligheid in Nederland. Welke vraag zou je haar willen stellen?
Ik ben wel benieuwd naar meer onderzoek in de relatie tussen autisme en hooggevoeligheid. Is er een grensgebied en zo ja, hoe ziet dat eruit? Vooral de behoefte aan structuur en duidelijkheid is iets wat ik terugzie bij HSPers en ook bij autisten. HSPers verschillen juist op hun sociale vermogens. Iets waar autisten meer moeite mee hebben. Ik vraag me dan wel af of HSPers sociaal zijn of sociaal doen omdat zij die ander nodig hebben voor hun eigen erkenning, vanwege tekorten in de opvoeding, of vanuit een echte liefdevolle belangenloosheid. Of is het een proces dat HSPers doorlopen hierin en onderscheiden zij zich hierin omdat autisten hierin geen proces kennen? Er is over geschreven, maar ik zou hier meer het fijne van willen weten.
Een gedachte over “Interview Antoine van Staveren – oprichter van het EszenzZ Centre”
Geweldig Antoine om dit the lezen!